‘Wanneer viel je voor het eerst voor iemand van hetzelfde geslacht?, Hoe zagen de mannen eruit die je aanvielen?, Op welke dag werd je bedreigd? Het zijn lastige vragen, maar de IND heeft antwoorden nodig om de vluchtreden van een asielzoeker helder te krijgen. Dat moet vaak allemaal in één gesprek. “Is dat überhaupt mogelijk?,” vraag ik mezelf weleens af.’
Ongeloofwaardig vluchtverhaal
Soms is de vluchtreden overduidelijk. Denk aan mensen uit Syrië die moesten vluchten voor de oorlog. Maar vaak is een situatie veel ingewikkelder. Het is haast logisch dat er vragen onbeantwoord blijven na het gesprek met de IND. Toch wordt het vluchtverhaal dan al snel als “ongeloofwaardig” beoordeeld en wordt de asielaanvraag afgewezen.
Als vluchtverhaalanalist werp ik een tweede blik op zo’n dossier. Ik breng opnieuw de vluchtredenen in kaart en lees de verslagen van de IND. Daarna kijk ik: welke opties zijn er nog? Soms raadplegen we de afdeling Landeninformatie voor extra informatie om het vluchtverhaal te ondersteunen. Zo was er een jongen bedreigd door een gewapende bende. Dan helpt het als objectieve bronnen het bestaan en de werkwijze van de bende bevestigen.
Als het kan, ga ik in gesprek met de vluchteling. Zijn er toch nog ergens documenten die het verhaal onderbouwen? Is er een verklaring voor eventuele tegenstrijdigheden in het dossier? Soms is die verklaring simpel: dan blijkt dat iemand de vragen niet goed had begrepen of de tolk moeilijk kon verstaan. We zien ook weleens dat de vluchteling helemaal niet in staat was bepaalde details te delen. Het gaat dan vaak om hele persoonlijke dingen, zoals een traumatische gebeurtenis, geloof of geaardheid.
''Zo helpen we soms iemand met kleine stapjes over zijn schaamte heen''
Zoals laatst, bij een jongen uit een land waar homoseksualiteit taboe is en de kans op mishandeling groot. Nooit eerder had hij vrijuit over zijn geaardheid gepraat of over wat hij had meegemaakt. In tegenstelling tot de IND heb ik tijd. Ik kan een gesprek stoppen als het even niet meer gaat en een week later weer verdergaan. Zo lukt het soms om iemand met kleine stapjes over zijn schaamte heen te helpen. Uiteindelijk kreeg de jongen een verblijfsvergunning. Hij kwam ons persoonlijk bedanken: een bijzonder moment.’ Jacco werkt vier dagen per week als beleidsjurist. Hij wilde zijn kennis over het recht ook graag op een andere manier inzetten. Daarom begon hij negen jaar geleden als vrijwilligers en maakt vluchtverhaalanalyses.